Oddział Etnografii – Spichlerz Opacki
| Oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Oliwa, ul. Cystersów 19 |
| Kierownik |
Waldemar Elwart |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°24′41,723″N 18°33′33,120″E/54,411590 18,559200
| |
| Strona internetowa | |
Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku – placówka muzealna mieszcząca się w zabytkowym[1] Spichlerzu Opackim z początków XVIII wieku.
Historia
[edytuj | edytuj kod].JPG)
.jpg)
Zbiory etnograficzne od 1945 roku były gromadzone w ramach Muzeum Miejskiego w Gdańsku – przemianowanego w 1948 na Muzeum Pomorskie w Gdańsku. Z inicjatywy jego dyrektora – Jana Chranickiego (1906–1976), utworzone zostały poszczególne działy muzeum. I tak w 1958 roku został utworzony dział etnograficzny, a jego kierownictwo powierzono antropologowi i etnografowi Longinowi Malickiemu[2]. Początkowo kierowana przez niego jednostka mieściła się w obiekcie należącym niegdyś do Franciszkanów (późniejsza siedziba Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego) przy ul. Toruńskiej na Starym Przedmieściu[3].
W 1966 zbiory działu etnograficznego przeniesione do odbudowanego po zniszczeniach wojennych barokowego Pałacu Opatów[4]. Miało tu powstać Muzeum Etnograficzne, wydzielone z Muzeum Pomorskiego, jednak tak się nie stało[3]. W nowej siedzibie pod kierunkiem Malickiego prowadzona była działalność wystawiennicza, naukowo-badawcza i oświatowa. Odbywały się tu odczyty, prelekcje i poranki folklorystyczne[2]. W 1979 Dział Etnografii podniesiono do rangi Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku, a jego siedzibą od 30 maja 1988 roku stał się zaadaptowany na ten cel i odnowiony zabytkowy Spichlerz Opacki położony na terenie Parku Oliwskiego[5].
Spichlerz Opacki
[edytuj | edytuj kod]Historia spichlerza sięga 1723 roku[6] – czasów opata Franciszka Mikołaja Zalewskiego (1772–1740)[7].
Ten 3-kondygnacyjny budynek barokowy z małymi okienkami z półokrągłymi łukami, położony nieopodal bramy barokowej prowadzącej z parku do archikatedry, wchodził w skład pałacowego założenia w Gdańsku-Oliwie. Zbudowano go z porozbiórkowych cegieł gotyckich, w miejscu dwóch mniejszych spichrzów średniowiecznych[8]. Nad jego wejściem, od strony wschodniej widnieje kartusz herbowy Godziemba opata Zalewskiego[9]. Początkowo spichlerz pełnił funkcje gospodarcze, a przed i po wojnie służył za magazyn dla muzeum pomorskiego. Przechowywano tu m.in. eksponaty czekające na konserwację[8].
Jesienią 2008 roku, z okazji rocznicy stulecia urodzin Longina Malickiego (1908-1986) oraz 50. rocznicy powołania Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, pracownicy Oddziału Etnografii i Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku ufundowali tablicę pamiątkową ku czci założyciela oddziału. Tablica zawisła na ścianie Spichlerza Opackiego, siedzibie oddziału[10].
Zbiory
[edytuj | edytuj kod]W Oddziale Etnografii zgromadzono kilka unikatowych zbiorów o znaczeniu ponadregionalnym jak m.in.
- kolekcję przedmiotów związanych z kulturami osadników zamieszkujących Żuławy do 1945 roku,
- kolekcję pozaeuropejską, która zawiera broń, rzeźby, ceramikę, ozdoby z terenów Afryki, Ameryki Płd. i Oceanii,
- kolekcję przedmiotów, fotografii i archiwaliów przywiezionych przez ludność przesiedloną z dawnych kresów wschodnich II Rzeczypospolitej,
- kolekcję zabytków etnograficznych z regionów sąsiadujących z Pomorzem Gdańskim.
Do najcenniejszych spośród 10 000 zgromadzonych eksponatów niewątpliwie należy kolekcja mebli ludowych oraz sztuki i rzemiosła, pochodząca głównie z Pomorza Gdańskiego: Kaszub, Kociewia, Żuław, Powiśla i Borów Tucholskich[11].
Warto tu zwrócić również uwagę na stałą ekspozycję Kultura ludowa Pomorza Gdańskiego, gdzie zobaczyć można m.in. zbiory z zakresu rybołówstwa, rolnictwa, hodowli oraz gospodarstwa domowego. Obok niej w Spichlerzu organizowane są również wystawy czasowe poświęcone kulturze ludowej poszczególnych regionów Polski i ludom pozaeuropejskim, a także warsztaty edukacyjne dla szkół i przedszkoli[12].
W 2017 oddział odwiedziło łącznie 48795 zwiedzających[13].
W budynku Spichlerza mieszczą się także: archiwum fotograficzno-etnograficzne, biblioteka etnograficzna licząca ponad 4000 pozycji, archiwum kresowe i pracownie merytoryczne[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
- ↑ a b Lud: organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Tom 72. Nakładem Towarzystwa Ludoznawczego, 1988, s. 366.
- ↑ a b Muzealnik. 2016. [dostęp 2018-02-28].
- ↑ Stanisław Brzostowski, Muzea w Polsce: przewodnik-informator, Wydawn. Zwia̜zkowe CRZZ, 1971, s. 49.
- ↑ Muzeum Etnograficzne. InfoGdansk, 2017. [dostęp 2018-02-28].
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz, Małgorzata Omilanowska, Robert Pasieczny: Atlas zabytków architektury w Polsce. Wydawn. Nauk. PWN, 2001, s. 37. ISBN 83-01-13478-X.
- ↑ Spichlerz opacki. dawnaoliwa.pl. [dostęp 2018-02-28].
- ↑ a b Ważniejsze miejsca i obiekty zabytkowe w Oliwie. gdansk.pl.
- ↑ Zygmunt. Iwicki, Oliwa wczoraj i dziś : przewodnik po zabytkach katedry i byłego klasztoru, Gdańsk: Wydawn. Diecezji Pelplińskiej "Bernardinum", 2001, s. 231, ISBN 83-86557-07-9, OCLC 49327194.
- ↑ Tablica pamiątkowa. kaszubi.pl. [dostęp 2018-02-28].
- ↑ Grażyna Antoniewicz. Półwiecze oliwskiego muzeum. „Pomerania: biuletyn Zarządu Głównego Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Gdańsku”, s. 21-64, 2008. Powiela Spółdzielnia "Nowator".
- ↑ Muzeum Etnograficzne - Spichlerz Opacki [online] [dostęp 2018-02-28] (pol.).
- ↑ Muzeum Narodowe w Gdańsku: 162 137 zwiedzających. trojmiasto.wyborcza.pl, 2017. [dostęp 2018-02-27].
- ↑ Spichlerz Opacki. [dostęp 2018-02-27].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Pawoniak: Katalog Muzeów w Polsce stan na rok 1966. 1967. s. 316. [dostęp 2018-02-28].
